Hoe het ontdekken van nieuwe wegen leidt tot ander gedrag
Ons zenuwstelsel helpt om ons te beschermen bij gevaar en onveiligheid. Wanneer onze grenzen worden overschreden zal ons lichaam zich in eerste instantie klaar maken om te vechten of te vluchten (het oranje gebied op de wereldkaart van Mijn Wereld). We krijgen dan heel veel energie in ons lichaam, waardoor we sterker zijn en beter voor onszelf kunnen opkomen. Wanneer gevaar echter overspoelend is, zeer lang aanhoudt of wanneer je als kind te klein bent om te vechten of te vluchten, hebben we een andere mogelijkheid om ons te beschermen. We komen dan in een staat waarin we ons beschermen door verminderd aanwezig te zijn, ons terug te trekken en weinig te voelen (het ijsblauwe gebied van Mijn Wereld). Het zijn automatische reacties van ons autonome zenuwstelsel.
Dit verhaal gaat over een jongen van 14 jaar. Al heel jong werden zijn fysieke grenzen overschreden. We weten niet precies hoe het is gegaan, maar we vermoeden dat deze jongen in het land waar hij geboren werd de routes naar het ijsblauwe gebied (leeg en afwezig) vaak bewandeld heeft. Wegen die vaak bewandeld zijn, worden gemakkelijk weer gevonden. Ook nu hij 14 jaar is lijkt hij vaak in dit gebied te zijn, leeg en afwezig. Inmiddels lijkt deze reactie hem veel meer in gevaar te brengen dan hem te beschermen.
Hij komt vaak in situaties terecht die zijn ouders grote zorgen baren. Soms zijn ze hem een aantal uren kwijt en belt hij na verloop van tijd verward of verwond op. Mensen met kwade bedoelingen weten hem regelmatig te vinden. En tot grote frustratie van zijn ouders lijkt het alsof hij de plekken van onheil juist opzoekt in plaats van ervan weggaat. De weg naar het oranje gebied, waarin hij van de energie en beweging gebruik zou maken om zich actief te beschermen lijkt moeilijk te vinden.
Ook bij mij in de kamer wordt de weg naar het ijsblauwe gebied gemakkelijk gevonden. De leegte wordt geuit in veel ‘weet ik niet- antwoorden’ en wanneer we nare situaties proberen te bespreken wordt hij leeg, raakt weg en weet hij het echt niet meer te vertellen. Ik leg de jongen uit dat het bij mensen hetzelfde werkt als bij veel dieren:
Als een hertje achterna wordt gezeten door een leeuw, is de veiligste manier om zich te beschermen door te vluchten. Tegen een ander hert zou het kunnen vechten. Dit zijn reacties van het sympathische systeem oftewel het oranje gebied van energie en beweging. Als de leeuw echter heel dichtbij komt en vechten of vluchten geen zin meer heeft, zal het hertje ineenstorten en stil wachten tot het gevaar geweken is. Dit is een hele slimme oplossing van ons zenuwstelsel.
We bespreken dat zijn lichaam hem vaak heeft beschermd als een hertje dat niet meer kon vechten of vluchten. Als baby of peuter kun je je immers niet beschermen tegen een grote volwassene. Zijn zenuwstelsel heeft nog niet geleerd dat hij nu als grote 14 jarige jongen ook andere mogelijkheden heeft.
We doen allerlei oefeningen die het groene gebied groter maken, zodat hij beter in staat is om hulp en steun te vragen aan zijn veilige ouders. Maar we doen ook oefeningen die helpen om zijn kracht vanuit het oranje gebied beter te voelen. Wanneer hij zijn rug recht en zich langer maakt, voelt hij energie, kracht en zelfvertrouwen in zijn lijf. In de fitnessruimte merkt hij dat hij met een rechte rug en een verlengde ademhaling, zwaardere gewichten kan optillen. Hij ervaart hoe sterk hij is. Met bokshandschoenen slaat hij tegen de pads op mijn handen en ervaart hoe hij mij weg kan duwen i.p.v. weggeduwd te worden. Gaandeweg raakt hij alerter op lichaamssensaties. Zijn ouders zullen op elk wondje sensitief reageren en hem laten weten dat hij het waard is om goed voor te zorgen.
En dan op een dag bellen de ouders bezorgd op. Op school heeft hij een leeftijdsgenoot een enorme klap verkocht toen hij werd uitgescholden vanwege zijn huidskleur. ‘Dit gaat helemaal verkeerd!’, geven ze aan. Ook de jongen schaamt zich dood en lijkt zich alweer terug te trekken in het ijsblauwe gebied. Als we de wereldkaart van Mijn Wereld er bij pakken, bekijken ze het echter een stuk positiever. Deze klap was een reactie vanuit het oranje gebied en blijkt later een eerste stap te zijn naar een actievere bescherming. Wanneer hij dat beseft wordt de jongen meteen weer een stuk langer. Hij voelt zich trots en kan voor het eerst oprecht voelen dat hij het waard is om zich te omringen met mensen die goed voor hem zijn!
Natuurlijk leg ik hem later nog uit dat wanneer je leert om jezelf actief te beschermen, het net zo gaat als met leren fietsen. Soms vlieg je wel eens uit de bocht, maar je zult steeds meer controle krijgen over je stuur.
Zoek je manieren om meer lichaamsgericht te werken? Werk je graag met visueel materiaal en metaforen? Wil je ook leren werken met Mijn Wereld? Bezoek onze website of neem deel aan onze eendaagse training!