– Nieuwe paden ontdekken-

Ieder mens is uitgerust met een zenuw­stelsel dat in de basis op dezelfde manier functioneert. We hebben alle­maal de mogelijkheid meegekregen ons te verbinden met anderen wanneer we ons veilig voelen of ons te beschermen bij gevaar (middels vechten of vluchten) of bij overspoelende stress en levensbedreiging (passief bevriezen, uitzoomen). Toch zijn er grote individuele verschillen. Die kunnen uiteraard ontstaan door aanlegfactoren, maar we weten ook dat ons zenuwstelsel zich vormt en ontwikkelt op basis van ervaringen en geneigd is zich aan te passen aan de situatie. Dat heet neuroplasticiteit.

Als je als baby wordt geboren, liggen tal van mogelijkheden klaar in het brein. Wanneer je in een veilige omgeving opgroeit en zorg ontvangt van een veilige volwas­sene, zullen in de interactie binnen deze relatie enorm veel ontwikkelingskansen worden geboden. Je wordt begroet met een vriendelijk gezicht en een warme zachte stem, getroost met een knuffel, enz. Deze ervaringen leiden tot fijne gevoelens (bijv. plezier), sensaties, gedachtes, enz. Al deze ervaringen worden opgeslagen in ons zenuwstelsel en vormen een neuraal netwerk. In een veilige relatie hoef je je niet te beschermen. Je voelt je daardoor uitgenodigd te kijken naar het vriendelijke gezicht, oogcontact te maken, een lach terug te schenken, te luisteren naar de vrien­delijke stem, enz. Dit neurale netwerk zal deel uit gaan maken van het sociale betrok­kenheidssysteem. Hiermee kun je veilige signalen uitzenden en ontvangen. Dit leidt weer tot meer mogelijkheid tot contact en fijne ervaringen waardoor er zich een positief beeld van jezelf vormt (ik ben de moeite waard), van de ander (het is fijn om met anderen te zijn) en van de wereld (het is een fijne plek). Het feit dat je gebruik kunt maken van de regulatie die een ander je biedt (co-regulatie), maakt dat ongemakkelijke gevoelens niet overspoelend groot worden, zodat je leert dat er nuances zijn in nare gevoelens (er is iets tussen 0 en 10) en dat je er op kunt vertrouwen dat nare gevoelens weer over gaan. Dit neurale netwerk breidt zich steeds meer uit en wordt steeds meer verankerd in het brein.

Vertaalt naar de werkwijze en termen van Mijn Wereld zouden we zeggen dat in dit geval neuroplasticiteit leidt tot een ‘groot groen gebied van kalm en samen’. Een groot groen gebied heeft een remmende werking op disregulerende beschermingsreacties. Ofwel: met een groot groen gebied kom je minder snel in het oranje of ijsblauwe gebied terecht. En doordat de wegen naar het groene gebied vaak zijn bewandeld, zullen ze ook gemakkelijk gevonden worden en verblijf je minder lang in het oranje of ijsblauwe gebied. Op deze manier ligt een innerlijk gevoel van veiligheid, regulatie en veerkracht verankerd in onze neurobiologie.

Helaas kan neuroplasticiteit ook een negatieve rol spelen. Ook de beschermingsreacties die optreden bij overspoelende, aanhoudende of chronische onveilig­heid worden vastgelegd. Dat betekent dat wanneer je opgroeit in onveiligheid, de paden richting bescherming en disregulatie (richting het oranje of ijsblauwe gebied) vaker worden belopen en neurale netwerken zullen vormen. Daardoor is er bijvoorbeeld snel sprake van stress gepaard gaande met een verhoogde hartslag, zweten en snelle ademhaling. Of er is sprake van dissociatie, verminderde aanwe­zigheid of langdurige gevoelens van somberheid en machteloosheid. Er is misschien weinig connectie gelegd met lichaamssignalen, maar ook het maken van oogcontact, het kunnen delen van plezier of het gebruik maken van steun, maken minder deel uit van het ontwikkelde neurale netwerk. Dit alles kan een gezonde ontwikkeling belemmeren.

Mijn Wereld maakt met behulp van de polyvagaal theorie op een speelse en visuele manier inzichtelijk hoe we neurobiologisch in elkaar steken. Zonder moeilijke woorden helpt het inzicht te verwerven op paden en gebieden (beschermingsreacties) die vaak belopen zijn en gemakkelijk worden gevonden. De oefenkaartjes bieden (neurale) oefeningen die veilige signalen bieden aan het zenuwstelsel. Want op die manier kunnen er nieuwe veilige routes aangelegd worden en maken we gebruik van de positieve boodschap achter neuroplasticiteit. Want gebruik maken van de positieve kant van neuroplasticiteit kan ons hele leven!

En dankzij de positieve boodschap van neuroplastici­teit, weten we dat elk moment van innerlijk gevoelde veiligheid en regu­latie wordt vastgelegd in ons zenuw­stelsel en ons uiteindelijk zal helpen veerkrachtig in het leven te staan!

Wil jij in je werk ook gebruik maken van de positieve boodschap van neuroplasticiteit en met jouw cliënten werken aan een innerlijk gevoel van veiligheid, regulatie en veerkracht? Zoek je naar manieren om de polyvagaal theorie praktisch vorm te geven in je dagelijks werk? Kijk eens naar ons mooie therapiemateriaal of onze training: https://mijnwereldintherapie.nl